Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lutego 2023 roku

Sąd Rejonowy Poznań - Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Wojciech Chojnicki

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2023 roku w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 339 § 1 KPC

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko S. W.

o zapłatę

oddala powództwo.

asesor s ądowy

Wojciech Chojnicki

UZASADNIENIE

Powód (...) z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego S. W. kwoty 8990,11 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 2 lipca 2022 r. do dnia zapłaty i kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Swoje żądanie powód opierał na wekslu in blanco wystawionym przez pozwanego, a stanowiącym zabezpieczenie spłaty pożyczki zaciągniętej 21 stycznia 2019 r.

Pozwany, mimo prawidłowego doręczenia odpisu pozwu, nie wniósł odpowiedzi na pozew i nie zajął stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 21 stycznia 2019 r. pozwany S. W. zawarł z powodem (...) z siedzibą w W. (wówczas w B.) (...). Całkowita kwota pożyczki wynosiła 9.000 zł, zaś całkowita kwota do zapłaty 22.920 zł. Pożyczka miała być spłacona w 60 miesięcznych ratach po 382 zł każda. Pożyczka była oprocentowana według stałej stopy oprocentowania w wysokości 9,91% w skali roku. Pożyczkobiorca zobowiązany był ponieść następujące koszty:

1.  opłatę przygotowawczą w kwocie 129 zł,

2.  wynagrodzenie prowizyjne w wysokości 7371 zł,

3.  wynagrodzenie z tytułu przyznania na wniosek pożyczkobiorcy (...) w wysokości 1500 zł.

W ramach (...) pożyczkobiorcy przysługiwały dodatkowe uprawnienia do jednorazowego skorzystania z bezpłatnego odroczenia maksymalnie dwóch kolejnych terminów płatności rat albo do bezpłatnego obniżenia o 50% maksymalnie czterech kolejnych rat. W celu dokonania powyższych czynności pożyczkobiorca powinien złożyć pożyczkodawcy pisemną dyspozycję ((...)).

Zabezpieczeniem spłaty pożyczki był weksel in blano wystawiony przez pozwanego ((...)). W deklaracji wekslowej pozwany upoważnił powoda do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą zadłużeniu wynikającemu z przedmiotowej umowy.

Pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę, gdy opóźnienie płatności kwoty równej jednej racie przekroczyło 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty w terminie 7 dni. Wypowiedzenie było równoznaczne z postawieniem całkowitej kwoty do zapłaty w stan natychmiastowej wymagalności. W takim przypadku pożyczkodawca miał prawo wypełnić weksel, na zasadach określonych w deklaracji wekslowej, w terminie 14 dni od wypowiedzenia umowy ((...)).

Od zadłużenia przeterminowanego pożyczkodawca naliczał odsetki za opóźnienie za każdy dzień opóźnienia w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 ¹ KC ((...)).

Pozwany miał uiszczać raty pierwszego dnia każdego miesiąca, od dnia 1 marca 2019 r. do dnia 1 lutego 2024 r.

Okoliczności bezsporne, a nadto umowa pożyczki (k. 4-6), harmonogram spłaty (k. 7), weksel (k. 8), deklaracja wekslowa (k. 9).

Pozwany tytułem spłaty pożyczki dokonał na rzecz powoda łącznie wpłaty 13 047 zł. Poszczególne wpłaty przedstawia poniższa tabela.

Data	Kwota wpłaty
21.01.2019 r.	382 zł
28.02.2019 r.	382 zł
1.04.2019 r.	382 zł
29.04.2019 r.	382 zł
31.05.2019 r.	382 zł
1.07.2019 r.	382 zł
10.07.2019 r.	382 zł
2.09.2019 r.	382 zł
30.09.2019 r.	382 zł
31.10.2019 r.	382 zł
2.12.2019 r.	382 zł
2.01.2020 r.	382 zł
30.01.2020 r.	382 zł
2.03.2020 r.	382 zł
2.04.2020 r.	382 zł
30.04.2020 r.	382 zł
1.06.2020 r.	382 zł
1.07.2020 r.	382 zł
31.07.2020 r.	382 zł
2.11.2020 r.	363 zł
3.12.2020 r.	363 zł
4.01.2021 r.	363 zł
15.02.2021 r.	363 zł
2.03.2021 r.	363 zł
5.03.2021 r.	363 zł
9.04.2021 r.	363 zł
6.05.2021 r.	363 zł
8.06.2021 r.	363 zł
8.07.2021 r.	363 zł
5.08.2021 r.	363 zł
8.09.2021 r.	363 zł
7.10.2021 r.	363 zł
8.11.2021 r.	363 zł
8.12.2021 r.	363 zł
30.12.2021 r.	363 zł
4.04..2021 r.	363 zł

Okoliczność bezsporna, przyznana przez powoda w piśmie z 24.02.2023 (k. 23), a nadto dowód: zestawienie wpłata (k. 24).

Pismem z dnia 2 czerwca 2022 r. powód wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki. W wypowiedzeniu wskazał, że na dzień wypowiedzenia, zadłużenie wynosi 8990,11 zł, w tym kwota niespłaconej pożyczki wynosi 8968 zł. Wskazał również, że umowne odsetki z tytułu braku spłaty rat w terminie wynoszą 22,11 zł za każdy dzień zwłoki. Zaznaczył, że naliczanie odsetek rozpocznie po upływie 30 dni. Jednocześnie powód poinformował pozwanego, że wypełnił wystawiony przez niego weksel i wezwał pozwanego do wykupu weksla w ciągu 30 dni.

Okoliczności bezsporne, a nadto dowód: wypowiedzenie (k. 8).

Powód wypełnił na kwotę 8990,11 zł weksel in blanco wystawiony przez pozwanego. Opatrzył go datą płatności na dzień 1 lipca 2022 r.

Okoliczności bezsporne, a nadto dowód: weksel (k. 8).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie wskazanych powyżej dokumentów, które w całości uznano za wiarygodne- brak było podstaw do podważania ich autentyczności czy rzetelności sporządzenia. Pozwany, jako że nie zajął stanowiska w sprawie, nie zakwestionował tych dokumentów.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na oddalenie.

W niniejszej sprawie powód dochodził zapłaty z weksla, który wystawiony został przez pozwanego jako weksel in blanco. W świetle wyroku (...). ((...)), wydanego nota bene w sprawie (...), obowiązkiem Sądu było zbadanie stosunku podstawowego wiążącego powoda z pozwanym, będącym konsumentem.

Pozwany wraz z umową pożyczki podpisał weksel mający zabezpieczać roszczenia powoda z tej umowy oraz deklarację wekslową. W deklaracji tej pozwany upoważnił powoda do wypełnienia weksla w ściśle określonych w niej sytuacjach. Przedmiotowy weksel nie został wypełniony zgodnie z treścią łączącej strony umowy.

Zawarta przez strony umowa pożyczki, według obowiązującego w dacie zawarcia tej umowy stanu prawnego, jest umową o kredyt konsumencki, określoną w (...) ustawy z dnia (...) (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 246, zwanej dalej u.k.k.). Stosownie do brzmienia art. 3 ust. 1 tej ustawy, przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt. 1 ustawy), a taką jest również umowa spełniająca warunki z art. 720 § 1 KC. Zgodnie z tym przepisem przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Strony zawarły umowę pożyczki w kwocie 9000 zł z oprocentowaniem w wysokości 9,91% w skali roku. Nadto na podstawie umowy pozwany obowiązany był do uiszczenia 129 zł tytułem opłaty przygotowawczej, 7371 zł tytułem wynagrodzenia prowizyjnego i 1500 zł tytułem wynagrodzenia za opcję (...).

Zgodnie z art. 385 ¹ KC postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W niniejszej sprawie za niedozwolone postanowienia umowy należało uznać postanowienia przewidujące wynagrodzenie prowizyjne w wysokości 7371 zł oraz wynagrodzenie z tytułu przyznania na wniosek pożyczkobiorcy (...), o którym mowa w (...) w kwocie 1500 zł

Nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie umowa pożyczki została zawarta pomiędzy powodem – przedsiębiorcą oraz pozwanym – konsumentem. Umowa, stanowiąca podstawę żądania powoda, zawarta została w ramach standardowo stosowanych przez niego formularzy, które pozwany zaakceptował. W toku procesu powód nie wykazał, aby postanowienia te zostały uzgodnione z konsumentem indywidualnie, choć to na nim spoczywał ciężar udowodnienia tej okoliczności (tak: (...)). Wynagrodzenie prowizyjne oraz wynagrodzenie za opcję (...) nie stanowią też głównych świadczeń stron, albowiem żadne z nich nie zostało przewidziane jako element przedmiotowo istotny umowy pożyczki ( essentialia negotii).

Odnosząc się w pierwszej kolejności do wynagrodzenia prowizyjnego, wskazać należy, że jego wysokość jest rażąco wygórowana, a zatem kształtuje obowiązki pożyczkobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Wynagrodzenie prowizyjne w kwocie 7371 zł stanowi blisko 82% wartości pożyczki, nadto zostało zastrzeżone obok odsetek umownych w wysokości 9,91% w skali roku i opłaty przygotowawczej w wysokości 129 zł. Zastrzeżenie tak zawyżonej prowizji za samo udzielenie pożyczki zmierza do obejścia przepisów regulujących wysokość odsetek maksymalnych. Odsetki stanowią wynagrodzenie za czas korzystania z kapitału, natomiast prowizja jest jednorazowym wynagrodzeniem za udzielenie kapitału, a zatem należałaby się niezależnie od czasu spłacenia pożyczki. Takie unormowanie niewątpliwie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta.

W tym miejscu należy wskazać, że zastrzeżenie wynagrodzenia prowizyjnego nie stanowi głównego świadczenia stron. Do takich postanowień przy umowach nazwanych, a do takich należy umowa pożyczki, należą niewątpliwie ich essentialia negotii. Postanowienia określające elementy konstytutywne dla danego typu czynności, pozwalające na jej identyfikację, uznać trzeba za postanowienia określające główne świadczenia stron. Do postanowień takich nie należą zapisy dotyczące obowiązku zapłaty dodatkowych opłat i prowizji (tak: (...)

Odnosząc się natomiast do dodatkowego świadczenia (...) określonego w (...) pożyczki należy wskazać, że jego wysokość – stanowiąca ok. 17% wartości pożyczki jest rażąco wygórowana, biorąc pod uwagę „wartość” oferowanego konsumentowi świadczenia, którym jest sama możliwość złożenia wniosku o skorzystanie z wykupionego uprawnienia polegającego bądź to na jednorazowym skorzystaniu z bezpłatnego odroczenia maksymalnie dwóch kolejnych terminów płatności rat albo bezpłatnym obniżeniu o 50% maksymalnie czterech kolejnych rat. Tego rodzaju postanowienie umowne charakteryzuje się brakiem równowagi kontraktowej stron i brakiem ekwiwalentności świadczeń. Nadto wskazać należy, że fakultatywność tego uprawnienia jest jedynie pozorna. W rzeczywistości bowiem zapis ten został zawarty we wzorcu umownym, którego postanowień pozwany w chwili podpisywania umowy nie znał i nie był on z nim indywidualnie ustalony.

Ustalenie wysokości prowizji i opłaty z tytułu świadczenia (...) na warunkach określonych w narzuconym konsumentowi wzorcu prowadziło do całkowitego przerzucenia na słabszą stronę umowy (konsumenta) ryzyka, ciężaru i kosztów prowadzenia działalności gospodarczej przez powodową spółkę. Obciążanie konsumenta kosztami w wysokości wypłaconej mu kwotę jest działaniem nieuczciwym, nierzetelnym i sprzecznym z dobrymi obyczajami. Powód, będąc podmiotem profesjonalnym, zawodowo zajmującym się świadczeniem usług finansowych wykazał się brakiem lojalności wobec będącego konsumentem kontrahenta wykorzystując jego pozycję jako słabszej strony umowy.

Uregulowanie określające maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu zawarte w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, nie uchybia przepisom dotyczącym nieuczciwych praktyk, sprzecznych z ustawą, czy zasadami współżycia społecznego, albo mających na celu obejście ustawy. Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania wzoru określającego maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, zawartego w tym przepisie. Nie może on bowiem legalizować nieuczciwych praktyk pożyczkodawcy, które w ocenie Sądu polegają przede wszystkim na obejściu przepisów regulujących wysokość odsetek maksymalnych i ukryciu nieokreślonych i bezpodstawnych kosztów obciążających konsumenta, których powód nie wykazał. Powód nie przedstawił żadnych dowodów wskazujących na wyliczenie kosztów pożyczki w takiej, a nie innej wysokości.

Nie jest też tak, że pożyczkodawca może przyjąć wysokość pozaodsetkowych kosztów w wysokości kapitału pożyczki tylko dlatego, że taką wysokość tych kosztów dopuszcza przedmiotowy wzór (...).

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 i 2 KC postanowienia niedozwolone nie wiążą konsumenta, a strony są związane umową w pozostałym zakresie.

W związku z powyższym należało przyjąć, iż kwotę pożyczki stanowiła wyłącznie kwota 9.000 zł wraz z odsetkami umownym w wysokości 9,91% w skali roku oraz opłatą przygotowawczą w kwocie 129 zł.

Harmonogram spłaty pożyczki powinien przedstawiać się następująco:

Kwota kredytu- 9 129,00

Oprocentowanie nominalne- 9,91%

Okres kredytowania- 60 miesięcy

Rodzaj rat: równe

Lp.	zadłużenie	rata	część kapitałowa	część odsetkowa
1	9 129,00	193,56	118,17	75,39
2	9 010,83	193,56	119,15	74,41
3	8 891,68	193,56	120,13	73,43
4	8 771,55	193,56	121,12	72,44
5	8 650,43	193,56	122,12	71,44
6	8 528,31	193,56	123,13	70,43
7	8 405,18	193,56	124,15	69,41
8	8 281,03	193,56	125,17	68,39
9	8 155,86	193,56	126,21	67,35
10	8 029,65	193,56	127,25	66,31
11	7 902,40	193,56	128,30	65,26
12	7 774,11	193,56	129,36	64,20
13	7 644,75	193,56	130,43	63,13
14	7 514,32	193,56	131,50	62,06
15	7 382,81	193,56	132,59	60,97
16	7 250,22	193,56	133,69	59,87
17	7 116,54	193,56	134,79	58,77
18	6 981,75	193,56	135,90	57,66
19	6 845,85	193,56	137,02	56,54
20	6 708,82	193,56	138,16	55,40
21	6 570,66	193,56	139,30	54,26
22	6 431,37	193,56	140,45	53,11
23	6 290,92	193,56	141,61	51,95
24	6 149,31	193,56	142,78	50,78
25	6 006,53	193,56	143,96	49,60
26	5 862,58	193,56	145,15	48,42
27	5 717,43	193,56	146,34	47,22
28	5 571,09	193,56	147,55	46,01
29	5 423,54	193,56	148,77	44,79
30	5 274,77	193,56	150,00	43,56
31	5 124,77	193,56	151,24	42,32
32	4 973,53	193,56	152,49	41,07
33	4 821,04	193,56	153,75	39,81
34	4 667,29	193,56	155,02	38,54
35	4 512,28	193,56	156,30	37,26
36	4 355,98	193,56	157,59	35,97
37	4 198,39	193,56	158,89	34,67
38	4 039,51	193,56	160,20	33,36
39	3 879,31	193,56	161,52	32,04
40	3 717,78	193,56	162,86	30,70
41	3 554,92	193,56	164,20	29,36
42	3 390,72	193,56	165,56	28,00
43	3 225,16	193,56	166,93	26,63
44	3 058,24	193,56	168,30	25,26
45	2 889,93	193,56	169,69	23,87
46	2 720,24	193,56	171,10	22,46
47	2 549,14	193,56	172,51	21,05
48	2 376,63	193,56	173,93	19,63
49	2 202,70	193,56	175,37	18,19
50	2 027,33	193,56	176,82	16,74
51	1 850,51	193,56	178,28	15,28
52	1 672,24	193,56	179,75	13,81
53	1 492,49	193,56	181,23	12,33
54	1 311,25	193,56	182,73	10,83
55	1 128,52	193,56	184,24	9,32
56	944,28	193,56	185,76	7,80
57	758,52	193,56	187,30	6,26
58	571,22	193,56	188,84	4,72
59	382,38	193,56	190,40	3,16
60	191,97	193,56	191,97	1,59
suma:		11 613,62	9 129,00	2 484,62

Powód mógł wypowiedzieć umowę, gdy opóźnienie płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty w terminie 7 dni. Obniżając kwotę raty pożyczki z 382 złotych do 193,56 złotych oraz biorąc pod uwagę wysokość wpłat należało uznać, że na dzień 2 czerwca 2022 roku po stronie pozwanego nie wystąpiło opóźnienie przekraczające 30 dni w płatności kwoty równej jednej racie, a zatem powód nie był uprawniony do wypowiedzenia umowy. Do 2 czerwca 2022 r. pozwany wpłacił bowiem 13 047 zł, podczas gdy suma 40 rat należnych do tego dnia wynosiła 7742,40 zł. Powód nie miał zatem uprawnienia do wypowiedzenia umowy i wypełnienia weksla.

Zgodnie z art. 321 KPC Sąd związany jest żądaniem pozwu a to wyznaczone jest określoną przez powoda podstawą faktyczną żądania pozwu. Powód swoje żądanie oparł na wekslu, co do którego wykazane zostało, że nie było podstaw do jego wypełnienia, a tym samym do dochodzenia roszczenia z weksla. Już z tej przyczyny powództwo, jako oparte na wekslu, podlegało oddaleniu w całości. Przedmiotem powództwa opartego na wekslu nie jest stosunek podstawowy, lecz zobowiązanie wekslowe (...)

Gdyby jednak nawet przejść ze stosunku wekslowego na stosunek podstawowy, to i tak żądanie nie zasługiwałoby na uwzględnienie. Z zestawienia wynika, że przy pominięciu niedozwolonych klauzul umownych, pozwany był zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda łącznie kwoty 11 613 zł, w tym 9000 zł kapitału, 129 zł opłaty przygotowawczej i 2484,62 zł odsetek kapitałowych. Skoro dotychczas zapłacił na rzecz powoda kwotę 13 047 zł to oznacza, że nie tylko spłacił całą należność, ale nawet nadpłacił kwotę 1433,38 zł.

Reasumując, należało uznać, że, po pierwsze, weksel został wypełniony nieprawidłowo, niezgodnie z deklaracją wekslową, a po drugie, że pozwany spłacił całą należność wynikającą z umowy.

Wyrok był zaoczny, bowiem zgodnie z art. 339 § 1 KPC sąd może wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany w wyznaczonym terminie nie złożył odpowiedzi na pozew.

asesor s ądowy

Wojciech Chojnicki